ludzkość przechowuje pamięć własnej przeszłości obyczajów, przekonań i instytucji.<br>Język i literatura (&lt;foreign lang="lat"&gt;litterae&lt;/&gt;) są przejawem jedności umysłów ludzkich, pomostem, który łączy przeszłość ze współczesnością i który wytwarza wspólnotę wszystkich ludzi wykształconych. Humanizm był elitarny i egalitarny zarazem. Elitarny, bo tworzył wysokie normy wytworności językowej i erudycji, którym niełatwo było sprostać. Egalitarny, bo oceniał ludzi nie wedle urodzenia i stanu, lecz wedle wiedzy i wykształcenia jako zasługi osobistej.<br>Kult języka był kultem retoryki i gramatyki, których najdoskonalsze wzory odnajdywano w łacinie (antycznej) i grece. Niektórzy humaniści przełomu XV i XVI w. posunęli się tak daleko, że nawet twierdzili, iż języki klasyczne same