z kościoła paulińskiego w Warszawie i wracała również pieszo. W owym czasie (po Powstaniu Styczniowym) księżom nie wolno było uczestniczyć w pielgrzymkach. Była to jedna z szeregu represji za rolę, jaką odegrało duchowieństwo w odrodzeniu ducha patriotycznego i za udział w Powstaniu. Również tylko niektórzy biskupi mogli bywać na Jasnej Górze. Pielgrzymki były więc prowadzone przez bractwa lub innych świeckich przewodników. Do legendy przeszedł jeden z nich, Stanisław Dąbrowski, który prowadził je 40 razy. Wygłaszał przemówienia (dziś powiedzielibyśmy konferencje), intonował pieśni, prowadził modlitwy. Ci przewodnicy byli nieraz także prześladowani przez władze carskie, które nawet domagały się od paulinów ich nazwisk. Oczywiście