ogół odpowiadano na to pytanie negatywnie. Stąd zrodziło się zadanie odzyskania przez człowieka jego wolności. Wolność stała się wartością do osiągnięcia. Wydaje mi się, że współczesny <foreign lang="lat">status quaestionis</> sporu o wolność nosi przede wszystkim ten aksjologiczny charakter. Pojawiają się nowe znaki zapytania. Po analizach Heideggera, a przedtem Kierkegaarda czy samego Hegla, okazuje się, że wolność nie może nigdy być wartością absolutną. Pozór absolutnego charakteru czerpie ona stąd, że jest koniecznym warunkiem urzeczywistnienia innych, absolutnych wartości. Wśród nich także człowieczeństwa. Z tego gruntu wyrasta podstawowe pytanie współczesności: co jest tą wartości, dla której usprawiedliwiona jest swobodna utrata wolności? W imię jakiej wartości