w specjalnie zbudowanym gmachu przy ul. Okólnik 9 w Warszawie. We Lwowie Józef Maksymilian Ossoliński utworzył w 1817 Zakład Narodowy im. Ossolińskich (dziś we Wrocławiu). W Poznaniu. Edward Raczyński ufundował bibliotekę publiczną w 1829 roku. W Warszawie rozliczne instytucje tworzyły biblioteki o charakterze publicznym. W Krakowie rozrasta się wspaniała Biblioteka Jagiellońska, którą przez 26 lat (1868-1905) kierował Karol J. Estreicher. Ten znakomity uczony starał się przekształcić książnicę krakowską w prawdziwą "&lt;foreign&gt;bibliotheca patria&lt;/foreign&gt;". Podobne wysiłki podejmowano na emigracji - w Paryżu (zał. 1838), w szwajcarskim Raperswilu (zał. 1867). <br>&lt;page nr=3&gt; W 1807 z inicjatywy najświatlejszych Polaków - Samuela Dicksteina, Ludwika Krzywickiego, Rafała Radziwiłłowicza, Władysława Smoleńskiego