odniesienia do drugiego człowieka jest świadomość cierpiętniczej wartości samego siebie, którą przeniknięta jest melancholia. Można w tym widzieć degradację chrześcijańskiej koncepcji wartości cierpienia. O ile w chrześcijaństwie cierpienie miało wartość, ponieważ przynosiło jedyny w swoim rodzaju owoc, o tyle tutaj sam ból jest wartością.<br>Cała reszta jest tylko okolicznościowym dodatkiem.<br> &lt;tit&gt;KRYTYKA SARMACKIEJ MELANCHOLII&lt;/&gt; <br>Nie należy tej krytyki dokonywać na płaszczyźnie samej nastrojowości. Nastrój jest tym, czym jest, nastrój istnieje i koniec. Krytyce można poddać jedynie wybór nastroju jako podstawowego wyrazu własnej głębi, jako swego sposobu istnienia. Chochoł sarmackiej melancholii jest odpowiedzią na świadomość porażki. Należy zapytać, czy taka odpowiedź jest odpowiedzią