gdyż kłopoty pisarskie z zakończeniem utworu występują szczególnie często w powieści inicjacyjnej. Finały powieści inicjacyjnych z reguły rozczarowują czytelnika: od finału Rękopisu znalezionego w Saragossie Jana Potockiego do zakończenia Gry szklanych paciorków Hermanna Hessego. W tej ostatniej powieści narrator buduje misterną konstrukcję fabularną, uruchamiając wszystkie systemy symboliczne ludzkości, jak neoplatonizm, Kabała, tao, by w końcu jego bohater znudził się tym wszystkim i bezmyślnie utonął.<br> Otóż finał powieści inicjacyjnej najczęściej oznacza załamanie wyobraźni pisarskiej. Dlaczego tak się dzieje? Być może autorzy nie potrafią dotrzymać kroku swoim bohaterom, gdyż to oznaczałoby konieczność rozwiązania sfinksowej zagadki, będącej osią fabuły. Podróż ludzi księgi Olgi Tokarczuk