i niewielkich robocizn. Od pocz. XVIIIw. osiedlano w tych wsiach Polaków i Niemców. Bagniste, lesiste i na ogół bezludne okolice zagospodarowywali polscy właściciele tych terenów: Górkowie, Czarnkowscy, Grudzińscy oraz Opalińscy. Dokumenty osadnicze wystawiano przeważnie w języku polskim. Na 142 dokumenty, 108 jest polskich.<br>Na zach. od Wielenia leżą wsie olęderskie: Marianowo, Herburtowo, Huta Szklana - opis trasa 12.c.<br> 1,5km na wsch., przy szosie biegnącej pn. brzegiem Noteci do Czarnkowa Kałądek, wieś olęderska, założona w 1714.<br> 3km na wsch. Folsztyn, wieś ze starszej fazy osadnictwa, założona ok.<br>1600.<br> 6km na wsch. Nowe Dwory, wieś założona w 1601. Kościół drewniany z 1792