Gest, który nie stanie się aktem, gdyż nikt o nim się nie dowie, ani czynem, gdyż w nic więcej niż jest nie oblecze się. Gest - akt - czyn. Nie tożsame, ale podobne w strukturze podstawowej, jako sposób zaznaczenia aktywnej obecności - czynię więc jestem. Ile ataków na tę strukturę notują kroniki powojnia? Mniej widoczna od publicystycznych surm jest przemiana kultury, przemiana tak prowadzona, by sama myśl o pojedynczym, osobowym geście nie dawała się pomyśleć. Okazało się, że są organizmy, ustroje "nieprzychylne" gestom. W konfrontacji z systemem wszechobejmującym gest sprowadzono do niego samego - niezauważalnego dla innych, jednorazowego, chwilowego aktu. Sprawna kontrola zbiorowej pamięci skazuje gest