tylko zechcesz i kogo tylko potrafisz zrozumieć.<br>Z trzech ról bohatera-narratora nadrzędna jest na pewno rola pisarza, który - przebrnąwszy przez poranne strachy i udręgi - zaczyna &lt;q&gt;"pisać pierwsze stronice dzieła mojego własnego, takiego jak ja, identycznego ze mną (...) dzieła suwerennie przeprowadzającego własną rację moją przeciw wszystkiemu i wszystkim"&lt;/&gt; (F 17). Nadrzędna, bo przecież to dzieło powstało!... i mimo prześmiewczej grandilokwencji Gombrowicza doprowadziło go przecież w końcu do duchowej suwerenności.<br>Ramą powieści - ramą najogólniejszą - jest zatem sytuacja pisania.<br>Wyłożywszy, jakie przeżywa męki twórcze (F 5-17), narrator-literat przechodzi do "prawdziwych wspomnień" o zdarzeniach, które uniemożliwiają mu twórczość dojrzałą i najpełniej własną