z faktem, że jedne kraje Europy stanowiły "kolebki" nowych prądów, ruchów religijnych czy epok w historii kultury, inne zaś pełniły rolę pośredników. Renesans wyszedł z Włoch, reformacja narodziła się w Niemczech (choć i Czesi przyznają się do roli jej "ojców" ze względu na husytyzm), Oświecenie miało swój początek w Anglii, Niderlandach i Francji. W roli pośredników występowała zaś Polska, zarówno w XVII w. jak i w drugiej połowie ubiegłego stulecia. Pisałem na ten temat parokrotnie, m.in. w niewielkiej objętościowo książeczce "Myśl polska w nowożytnej kulturze europejskiej" (Warszawa 1986). W ostatnich latach także i w Rosji pojawiła się wcale obfita literatura