głęboki i trwały wpływ na ustrojowy kształt i na ideowe podstawy longobardzkiej monarchii. Długie trwanie kategorii pojęciowych i norm prawnych, które utożsamiały lud z wojskiem i wolnego człowieka z wojownikiem, pozostawiło w źródłach wyraźny ślad. Edykty longobardzkich królów wysuwają na pierwszy plan militarny aspekt gradacji społecznej wolnych współplemieńców. Ani w Pakcie Alemanów, ani w prawach Burgundów nie odnajdziemy tego tropu. Zbieżność pojęć i terminów (trójstopniowa skala pozycji społecznych ocenianych "według jakości osoby"), a także zbieżność burgundzkich i longobardzkich stawek wergeldu (150, 200 i 300 solidów) zdają się jednak wskazywać na podobieństwo ich historycznego rodowodu. Może więc militarny wymiar gradacji społecznej odgrywał