że temat martwej jest najłatwiej od wszelkiej literatury uniezależnić.<br>Z opóźnieniem, ale tym fanatyczniej, odkrywaliśmy surową tradycję Cézanne'a i odczynialiśmy sztukę poprzez martwą właśnie od wszystkiego, co było nie wyrażoną środkami malarskimi literaturą. W Polsce właśnie, zatopionej w przeważnie źle malowanej literaturze nie tylko grottgerowskiej, matejkowskiej, ale i młodopolskiej (wpływ Pankiewicza w okresie młodopolskim działa na krąg niewiele szerszy od grupy jego uczniów w Akademii), martwa w ujęciu cézanne'owskim dawała nam olśnienie czystej sztuki.<br>Kraków po roku 1920: na ścianach wszystkich mieszkań oleodruki Matejki, u kulturalnych lekarzy i dentystów pastele Wyspiańskiego, portrety i pejzaże Mehoffera czy Wyczółkowskiego, surowy temat niezdobnej martwej