przeszkodą w rozwoju czy to myśli, czy w ogóle historii. Ideę narodową wypiera wówczas idea rewolucji społecznej. Ale ta druga idea, idea socjalizmu w postaci usuwającej całkowicie ojczyznę ze swego programu również skazana jest na klęskę. Nie dlatego, że jej zwolennicy są słabi, lecz dlatego, że jest ograniczona i wadliwa.<br> Po pierwsze więc, idea walki społecznej została wypaczona przez instytucję partii politycznych; z chwila bowiem, gdy powstały partie, miast rozwoju idei obserwujemy tylko rywalizację między partiami. Z partyjnością wiąże się dogmatyzacja, przemiana idei w doktrynę. Idea prezentowana w postaci niezmiennie powtarzanych formułek nie może być żywa, tzn. nie jest zdolna do ogarnięcia