5. Przekształcony przez siebie wycinek przyrody, elementy własnej sytuacji i organizacji społecznej oraz charakter własnego myślenia najdokładniej w pewnym sensie są w stanie odwzorować bezpośredni twórcy procesu dziejowego, ludzie pracy. Ich opisy pamiętnikarskie, dotyczące zarówno działalności produkcyjnej, jak też codziennego życia i aktywności rewolucyjnej, stanowią wierny obraz słowny zachodzących procesów. Sprawdzianem adekwatności procesu poznawczego mas i ich opisów pamiętnikarskich są rezultaty społecznej praktyki tych mas oraz wyniki badań naukowców. Zasadnicza zbieżność wizerunku rzeczywistości społecznej uzyskiwanego dzięki ludowemu pamiętnikarstwu oraz dzięki badaniom ludzi nauki jest świadectwem jedności ludzkiego procesu poznawczego.<br>6. Ponieważ wszelka aktywność sprawcza gatunku ludzkiego jest aktywnością relatywnie świadomą, subiektywny