nieco lepszymi Pierre Letournera, w Niemczech - przeróbkami dramaturga Friedricha Schrödera, w innych krajach (np. w Polsce) - gorzej jeszcze, bo tłumaczeniami z tych przeróbek. Opory przed przełamaniem konwencji obyczajowych były tak duże, iż nawet gdy August Wilhelm Schlegel z namowy Goethego zrobił możliwie wierne tłumaczenia - sam Goethe korygował je, gdy wystawiał Szekspira w weimarskim teatrze, skreślając role i kwestie, które uznał za niepoważne.<br>Toteż dla renesansu tradycji szekspirowskiej rolę mocniej inspirującą niż teatr odgrywały publiczne wypowiedzi romantyków. W Niemczech problem Szekspira wprowadziła wspomniana książka Goethego o Wilhelmie Meistrze, potem wokół Szekspira koncentrowały się rozważania A.W. Schlegla o dramacie nowożytnym. W Anglii