uczestniczą komórki układu jednojądrzastych makrofagów (por. s. 72), a przede wszystkim limfocyty i komórki od nich pochodne.<br>Przy pierwszym zetknięciu się z antygenem (odpowiedź immunologiczna pierwotna) limfocyty zostają pobudzone i przekształcają się w formy blastyczne zdolne do proliferacji i różnicowania się. W wyniku proliferacji zwiększa się liczba określonych limfocytów "rozpoznających" antygen. W wyniku różnicowania się powstają natomiast dwa typy komórek: 1. reagujące i 2. pamięci. Pierwsze z nich bezpośrednio uczestniczą w likwidacji lub unieszkodliwianiu obcego materiału. Komórkami pamięci są zaś limfocyty, które zachowują informację o zetknięciu się z danym antygenem. &lt;page nr=45&gt; <br> Przy ponownym wprowadzeniu tego antygenu mają one zdolność wywołania szybkiej odpowiedzi