źródła w napięciu motywacyjnym będącym wynikiem rozbieżności między aspiracjami jednostek i grup społecznych a możliwościami ich realizacji. Merton, główny teoretyk problemu, wywodząc pojęcie napięcia z Durkheimowskiej anomii (określającej relatywny zanik norm w społeczeństwie) rozumie przez nią sytuację niemożności zaspokojenia przez jednostki (i grupy społeczne) kulturowo ukształtowanych potrzeb przy użyciu społecznie aprobowanych środków. Chodzi tu zatem o charakterystyczną dla okresu zmiany społecznej (dotyczącej większości współczesnych społeczeństw) sytuację rozbudzonych pragnień przy braku realnych warunków ich zaspokojenia. Część teoretyków problemu uważa za nietrafne posługiwanie się terminem "napięcie motywacyjne" i zastępują je pojęciem "deprywacja". Dotyczy ono nie tyle deprywacji pojmowanej w sensie absolutnym (brak środków