rachunek sumienia ma uwieńczyć krytyczna ocena działalności inkwizycji, w Rzeczypospolitej XVI-XVII stulecia praktycznie nieobecnej. W dziejach katolicyzmu polskiego istniały wszakże karty godne przypomnienia choćby z tego względu, iż mało się o nich zwykło pamiętać lub w ogóle pozostały nieznane.<br>Ambona w obronie chłopa Na czoło wysuwają się tu wystąpienia autorów duchownych w obronie chłopów pańszczyźnianych. To prawda, iż paulin Andrzej Gołdonowski, wzywając w XVII stuleciu do sprawiedliwego traktowania poddanych, nie wahał się wyjaśnić, iż nie idzie mu wcale o zbytnią i niewczesną łagodność. Albowiem gdyby chłopi "nad sobą nie czuli karności, spysznieliby, gnojami upornymi by się stali. Kara robić nauczy