ekonomiczny, narastające w Niemczech i ZSRR totalitaryzmy oraz coraz wyraźniejszą groźbę wojny. Pojawiły się ujęcia groteskowe, jak u Witkacego, gdzie <orig>antyutopia</> przybrała postać totalitarnego absurdu na gruzach dawnego, umierającego świata. Przewijał się często motyw kosmicznego kataklizmu (na przykład wygaśnięcie Słońca), katastrofy wynikającej z nadużycia zdobyczy nauki i techniki czy inwazji barbarzyńskich hord ze Wschodu, unicestwiających kulturę europejską. Z kolei w <name type="tit">Poślubnej podróży pana Hamiltona</> M. Smolarskiego bohater ucieka z Warszawy XXVI wieku przed widmem zrealizowanej utopii technologicznej. Podobne obawy widać w <name type="tit">Buncie w krainie maszyn</> M. Rusinka, w <name type="tit">Roku 1975</> B. Żarnowieckiego, (tm)Końcu świata</> J. Łady, <name type="tit">Ostatnim na ziemi</> Słonimskiego