rządzące stosownie do potrzeb i sytuacji, która przedstawiała się podobnie nad Dnieprem, Wisłą, Wełtawą i Wagiem. Dlatego zgadzam się z oceną Jenö Sz(csa: Praga, Ostrzyhom, Gniezno i Kijów miały ze sobą pod względem kulturowym i ustrojowym więcej wspólnego niż pierwsze trzy stolice z Rzymem, a ostatnia z Konstantynopolem26.<br>Obrazu barbarzyńskich państw północnej i wschodniej Europy nie da się namalować jednolitą barwą. Wpływy koczowników stepowych, zwłaszcza dominacja kaganatu awarskiego, a następnie inwazja Węgrów mogły przyczynić się do wzmocnienia autokratyzmu władzy książęcej u pobliskich ludów słowiańskich. W Skandynawii długotrwałe wyprawy wikingów i specyficzna organizacja sił zbrojnych mogły przyczynić się do przetrwania wiecowego