ból fizyczny nie miałby do mnie dostępu - jak wynika z kartezjańskich założeń, przez Kartezjusza nie doprowadzonych do wyników ostatecznych. Gdybym wszakże był identyczny z tym ciałem po prostu, ból również nie potrafiłby mnie dotknąć, nie mógłbym - skoro jestem wolny - doświadczać własnego ciała jako zewnętrznego zła, nie mógłbym żyć w poczuciu bezradności wobec jego nie oswojonej i wrogiej mi energii. W bólu fizycznym zostaję porzucony przez ciało, którym jestem, przestaję nim być i staję się doświadczeniem tego ciała, tj. cierpieniem właśnie. Ból fizyczny nie redukuje mnie do mojej fizjologii, lecz przeciwnie - odsłania przede mną jej możliwą obcość, jej niezawisłość nieprzezwyciężoną. W poczuciu