I wreszcie, co najmniej od połowy ubiegłego stulecia stanowiła alibi, mające tłumaczyć nasze zacofanie cywilizacyjne.<br>Skoro bowiem broniliśmy zachodu Europy jako jego przedmurze, czyniliśmy to "kosztem naszych postępów w cywilizacji"#pisał Karol Sienkiewicz. Wtórował mu Józef Ignacy Kraszewski, nazywający Polaków żołnierzami Europy. "A jak od żołnierza się nie żąda, czego bój nie daje (...) tak i od narodu stojącego na kresach z orężem w dłoni nie chciejmy, by śpiewał i igraszkami swobodnymi się zajmował".<br>Etos trafia pod strzechy W okresie pierwszej "Solidarności" oraz stanu wojennego jej przeciwnicy "sarmacką czkawką" tłumaczyli wszystkie, tak im nienawistne objawy oporu społecznego. Istotnie, z kultury politycznej szlachty