epoce dwóch totalitaryzmów zajadle zwalczających zorganizowaną religię. Do tego ma mu posłużyć urząd papieski.<br><br>Polska to kraj, gdzie rozkwitała Reformacja - przypominał w połowie lat 80. amerykański teolog katolicki ks. Ronald Modras - ale gdzie jeszcze bujniej pleniła się kontrreformacja. Oświecenie rozwijało się tam wspaniale, ale rozbiory przerwały ten proces szybko i brutalnie. Wojowniczo nastawiona religia katolicka pomogła ocalić tożsamość i kulturę narodu za cenę brzemiennego w skutki zrównania katolicyzmu z polskością. Kościół opanował arkana polityki i stał się partią opozycji. Historia Polski i Kościoła w Polsce odcisnęła trwały ślad na Karolu Wojtyle. Słowiański papież, romantyczny mesjanista, "absolutnie przekonany, że jego idee są