zarządzane przez panów (komesów) grodowych, stanowiły ośrodki administracji terytorialnej. Tam gromadzili się, wezwani pod broń w razie potrzeby wojennej, wszyscy wolni mężczyźni. Tam też książę sprawował sądy nad poddanymi. Tam wreszcie składano daniny w naturze: w zbożu, bydle i rybach, oraz magazynowano żywność dla władcy i jego dworu. Grody te, budowane na ogół w miejscach trudno dostępnych, pełniły również funkcje obronne. Otoczone murami i głęboką fosą dawały schronienie okolicznym mieszkańcom. Wokół nich z czasem powstawały podgrodzia, gdzie osiedlali się wojowie z drużyny i wolni rzemieślnicy, budowano kościoły, a także urządzano targi oraz jarmarki.<br><br>W pobliżu grodów panujący zakładał wsie służebne , a