chwilę wrócimy do tego tematu z większym rozmachem, przedtem jednak zwróćmy uwagę, że Kościół potrzebujący niemało wina dla celów liturgicznych, do klasztorów udawał się przeważnie po wino mszalne. Tym bardziej, że sakrament komunii wymagał wina przygotowanego ze szczególną dbałością (czystego, pozbawionego wszelkich dodatków) i przez długie wieki (tysiąc lat?) podawany był nawet w Kościele katolickim sub utraque...<br>Po upadku starożytnych bogów, zwłaszcza greckiego Dionizosa (łacińskiego Bachusa), nastąpił parowiekowy kryzys winnej kultury i dopiero Karol Wielki (VIII i IX wiek), król Franków i Longobardów, później imperator rzymski, podjął próbę przywrócenia jej należnych praw i nieodzownych możliwości rozwoju. Pisząc swoje Capitularia, opracował normy