wyższy (ruchliwość przestrzenna) lub niższy (poziom industrializacji) stopień zależności z badanymi zjawiskami dezorganizacji społecznej. Kwestią najważniejszą nie jest jednak siła oddziaływania "każdego z osobna" z wyodrębnionych wskaźników. Każdy badany czynnik stanowi bowiem element całości, jaką jest rozwój ekonomiczno-społeczny. Wskaźniki dotyczące tych komponentów można traktować jako przejawy funkcjonowania tego samego, całościowego, makrospołecznego procesu. I tak mierzony za pomocą odpowiednich wskaźników poziom powszechności edukacji i uczestnictwa w kulturze wykazuje ujemny związek z wieloma negatywnymi zjawiskami społecznymi. Nasileniu cech kulturowych (zmienna niezależna) towarzyszy spadek nasilenia cech dewiacyjnych (zmienna zależna). Badania problemu prowadzone w odmiennych - politycznie i gospodarczo - warunkach wskazują na trwałość zarejestrowanych zależności