Forma jest w nim środkiem (a właściwie medium, koniecznym pośrednikiem) poznania. Ale także - a w Ferdydurke może bardziej - środkiem porozumienia. Gdyby bowiem nie było form, czyli gotowych kodów werbalnych, gestycznych, obyczajowych i mnóstwa innych... obcowanie człowiecze byłoby niesłychanie utrudnione, powolne, prymitywne. Im więcej form - zdaje się myśleć Gombrowicz - tym wyższa cywilizacja, bo tym szybsza i rozmaitsza komunikacja między ludźmi.<br>Dlatego także człowiek pozwala się tak ugniatać i naciskać. Czuje, że nie może istnieć samoistnie, bo mało co samotnie zrozumie i odczuje. W samotności - powie później Gombrowicz - człowiek jest nikim.<br>Swoistości, tożsamości, oryginalności nabiera względem innych, w spotkaniu z innymi. Dzięki nim