która wywoływana była spożyciem zakażonego żyta i przejawiała się obumieraniem kończyn.<br> Człowiek przybity i przerażony tymi dziwnymi nieszczęściami zatracał niekiedy poczucie rozsądku, przez Europę za schorzeniami ciała przechodziły zaburzenia umysłu. Krucjata dzieci, kiedy to trzydzieści tysięcy chłopców i dziewczynek wyruszyło do Ziemi Świętej, obłędne tańce, które stały się rytuałem podczas czarnej śmierci, biczownicy smagający swe wpół obnażone ciała... Dla współczesnego psychiatry stanowiłoby to materiał do studiów nad objawami lęku przed cierpieniem, przed którym ludzie szukali ucieczki.<br> Lata zarazy wywarły niewątpliwie wielki wpływ na rozwój cywilizacji europejskiej. Rodziło się uczucie zwątpienia i sceptycyzmu. Ludzie nadal błagali Boga o pomoc, ale zarazem zaczęli pomagać