jako dyscypliny: przecie ona urosła w ciągu dziewiętnastego wieku jako umiejętność indoktrynacji patriotycznej, przy pomocy głównie poezji romantyzmu. Umiejętność ta polegała na przeżuwaniu i spożywaniu wieszczów, co było zrozumiałe w kraju po rozbiorach, rządzonym przez obcych. Już w samym podziale na naród (własny) i państwo (obce) zawierała się potencjalnie pewna doktryna. Europa plemion mówiących różnymi językami aż do końca osiemnastego wieku była dość kosmopolityczna. Zmiana nastąpiła wraz z upowszechnieniem się kultury pisemnej, bo do tego czasu działała kultura ustna, czyli folklor. Tak twierdził Ernest Gellner, pisząc o początkach nacjonalizmu, i chyba miał rację. Przodownikami w tej zmianie było pierwsze pokolenie inteligencji