przed złem, które czaiło się wszędzie, zwłaszcza o zmroku, kiedy mgły snuły się nad łąkami, a wyobraźnia pozwalała doszukiwać się w nich postaci budzących grozę. Błędne ogniki mamiły, prowadziły na bagna i topiele. W słyszanych od dziecka bajkach, bajdach i "straszliwych a prawdziwych opowieściach" człowiekowi groziły strzygi, wodnice, topielice, wiły, duchy niedobre i przebiegłe. Przy krzyżu i kapliczce pojawiał się niekiedy pies z łańcuchem u szyi albo - co jeszcze bardziej przerażało - czarny baran, wysłannik czarta. W takich miejscach straszyło. Podobno, jak przejeżdżano koło krzyża, to bat z ręki wyrywało, konie się wyprzęgały, furmanki się wywracały. <br>Legendy "racjonalizowały" przyczyny niezwykłych wydarzeń, np