zachodzącej między badaczem i osobą badaną jest "odpowiedzialny" za to, że przy takich powtórzeniach nie uzyskuje się tych samych rezultatów.<br><br>Badania Orne'a (1959b) nad zachowaniem się osób poddanych hipnozie pokazały, że występowanie efektu eksperymentalnego miało miejsce tylko wówczas, gdy osoby badane uświadamiały sobie hipotezę badacza. Nie rejestrowano natomiast występowania efektu eksperymentalnego wówczas, gdy osoba badana nie była w stanie zwerbalizować hipotezy badawczej. Oznaczałoby to, że werbalizacja hipotezy przez osobę badaną jest stosunkowo trafnym predyktorem zachowania się tej osoby. Widać tedy wyraźnie, że zachowanie się osoby badanej w sytuacji badania psychologicznego jest funkcją roli przez nią tworzonej i przez nią granej. Jest