naszego organizmu z naszym świadomym i podświadomym przeżywaniem własnych sytuacji, powinna podtrzymywać przekonanie o naszej odpowiedzialności za własne ciało, które może być obiektem samowiednej akcji regulacyjnej ze strony czysto podmiotowej.<br>Także w najbardziej charakterystycznych wysiłkach kultury artystycznej - w literaturze, w muzyce, w sztukach plastycznych - zauważamy wzmacniającą się skłonność do takich form komunikacji, w których świadomym zamiarem twórcy jest uczynić odbiorcę współtwórcą, nadającym samodzielnie sens dziełu percypowanemu ('dzieło otwarte', jak to nazywa estetyk włoski, Umberto Eco).<br>Teorie ekonomiczne przestały - dzięki pracy zainicjowanej przez Marksa - opisywać nam po prostu świat zależności gospodarczych w jego fatalnych quasi-przyrodniczych prawach, umożliwiając świadome sterowanie procesami wytwórczości