skoro Bóg chrześcijański przemawia do człowieka poprzez jego osobowość. Do czego zatem? Do wygrodzonego przed światem i Bogiem obszaru sancta sanctorum, w którym Tołstoj ma nadzieję wywyższyć się ponad samego siebie i ponad Boga. Czyli do nudnego na ogół (oczywiście z przebłyskami, tu i ówdzie, zapisów wstrząsających, wyrwanych z ściśniętego gardła) rejestrowania wprost lub pośrednio dziejów swej próżności, ba - miejscami pychy. W dzienniku Tołstoja chciałoby się odczuwać podskórną obecność wielkich protagonistów jego powieści i opowiadań, ludzi którzy byli tworem i jego wyobraźni i jego osobowości. Odczuwa się obecność tylko jednego: księcia Kasackiego, Ojca Sergieja, za młodu oficera przybocznego pułku cesarskiego, potem