może równie dobrze zachodzić bez wiatru, z wiatrem lub pod wiatr. Fale tego typu zanikają, gdy energia kinetyczna osiągnie wartość zero, co jest zależne od tarcia wewnętrznego cząsteczek wody. Zdarza się, że fale swobodne występują wespół z wymuszonymi, wówczas tworzą się układy interferencyjne.<br>Gdy strefa przybrzeżna jest płytka, a propagacja grzbietów fal w obszarze głębokowodnym nie ma kierunku równoległego względem linii brzegowej, zachodzi zjawisko refrakcji. Polega ono na zmianie kierunku nadbiegu grzbietów fal, które układają się współkształtnie do zarysu linii brzegowej. Refrakcja nie występuje, gdy bezpośrednio do brzegu przylega strefa głębokowodna, a więc np. w jeziorach o skalistych brzegach, gdzie nie wykształciła