ale ich nigdy szukać nie będzie</> - stwierdził Bergson. Wolność należy do faktów dla umysłu nieuchwytnych, zaś przez instynkt nie szukanych. Jedynym środkiem uzyskania dostępu do wolności jest intuicja, która w niczym nie jest podobna do spostrzeżenia zmysłowego. Jakie świadectwo wolności daje u Bergsona rzeczona intuicja? "... Oto na próżno szukamy wytłumaczenia gwałtownej zmiany naszego postanowienia w widzialnych okolicznościach, jakie ją poprzedzają. Chcemy wiedzieć, na mocy jakich racji podjęliśmy decyzję i znajdujemy, że zdecydowaliśmy się bez racji, być może nawet na przekór racji. Ale to właśnie jest w niektórych przypadkach najlepsza racja. Bo spełniona czynność nie wyraża już takiej czy innej idei powierzchniowej