Szwajcarii Francuz - Jan Kalwin. Kalwinizm opierał się głównie na nauce Lutra. Nowy element stanowiła teza, że człowiek w chwili narodzin jest już przeznaczony przez Boga do zbawienia lub potępienia. Kalwin zdobył wkrótce wielką liczbę zwolenników przede wszystkim we Francji, gdzie w drugiej połowie XVI w. wybuchła okrutna wojna domowa między hugenotami - tak nazywano kalwinistów - i katolikami (por. s. 107).<br><br>Również w Anglii wykształciło się nowe wyznanie nazwane anglikanizmem.<br> Król Henryk VIII w 1534 r. zerwał stosunki z papiestwem i ogłosił się głową Kościoła angielskiego, przejmując do swego skarbu dobra ziemskie Kościoła katolickiego.<br><br>Reformacja w Polsce. Studia na obcych uniwersytetach, liczne kontakty