socjalistycznego Marksa i Engelsa - twierdzi dalej Wehler - nie ułatwiły socjaldemokracji przygotowania określonego programu polityki narodowościowej. Natomiast konkretne warunki współzawodnictwa w zdobywaniu wpływów na terenie parlamentu wymagały zajęcia takiego stanowiska, które pozwoliłoby jej pozyskać również wyborców narodowości niemieckiej. Partia sięgnęła więc do liberalnego postulatu prawa narodów do samostanowienia, przy czym żądanie humanitarnego równouprawnienia wszystkich obywateli bez względu na różnice językowe utożsamiała ona w sposób "subiektywnie uczciwy" z poglądami Marksa i Engelsa. Koncepcja tego rodzaju polityki narodowościowej nie miała jednak - zdaniem autora - nic wspólnego z ideą Marksa. Według niej bowiem przykre, chwilowe konflikty społeczeństwa burżuazyjnego powinny być dla socjaldemokracji zasadniczo obojętne, w każdym