odegrał w naszej narodowej świadomości dodatkową, zapewne nie przewidzianą rolę. Na Zachodzie był pewną idealizacją o charakterze utopijnym, w ostatecznym wszakże rozrachunku z reguły świadczył za mieszczańską cywilizacją, jak ów Piętaszek z <name type="tit">Przypadków Robinsona Cruzoe</>, co pozwolił się tak łatwo ucywilizować i czerpał z tego przyjemności. U nas dla niektórych ideologów i myślicieli stanowił dowód, iż trzeba liczyć przede wszystkim na "<orig>samoswojość</>", a obcych wpływów unikać jak ognia. Charakterystyczne: jeśli w <name type="tit">Historyi o Aleksandrze</> ten antyczny baśniowy władca dość bezceremonialnie traktuje żyjących w stanie natury Bragmanów, a nawet ich wyszydza, to w wielu książkach i publikacjach oświeceniowych ideał człowieka natury traktuje