broniło wolności osobistej i tradycyjnych swobód kozactwo dońskie i ukraińskie, toteż rząd carski różnymi sposobami starał się ograniczyć samorząd kozacki, jako potencjalny ośrodek buntu. Wojska kozackie były jednak zbyt sprawnymi jednostkami bojowymi, aby można było zrezygnować z ich usług. Faworyzowano więc ich naczelników, awansując ich w tabeli rang i nadając im dobra ziemskie; w ten sposób powstawał antagonizm między kozacką starszyzną a prostym kozactwem. Przejście hetmana Jana Mazepy na stronę szwedzką w 1708 r. ukazało władzom carskim niebezpieczeństwo grożące ze strony Kozaczyzny siczowej jako narodowego ośrodka oporu Ukrainy. W 1722 r. Piotr Wielki zniósł funkcję hetmana i podporządkował Kozaczyznę petersburskiemu Kolegium Małorosyjskiemu