ten sposób człowiek uświadamia sobie jako podmiot siebie samego. Zauważa opozycje; Ja - inny, Ja - świat. W tym procesie myślenia zamienia człowiek przedmioty na znaki, nadaje im znaczenie, klasyfikuje i przeciwstawia je sobie.<br>Dostrzeżenie opozycji między jednostką a inną jednostką, a także między różnymi grupami społecznymi, sprawia, że człowiek dostrzega swoją izolację i wyobcowanie ze świata, odcięcie od innych ludzi. Jednocześnie chce on przełamać owo przeciwstawienie, nawiązać więź i kontakt, odbudować łączność z innymi ludźmi, grupami społecznymi i całym światem. Podstawowe nieświadome struktury ludzkiego umysłu narzucają sposób rozwiązywania problemu. Opozycję tę można rozwiązać tylko przez zachowanie zasady wzajemnej wymiany. Wymiana ta tworząc