1143 wojewoda Zbilut z rodu Pałuków sprowadził tu cystersów z Altenbergu pod Kolonią. Było to najstarsze opactwo cystersów w Wielkopolsce. Na pocz.<br>XVw. przeniesione do Wągrowca. Miasto od 1370 do 1888, spalone w 1383 w czasie wojny domowej Grzymalitów z Nałęczami.<br><br>Zachowane fragmenty d. rozplanowania miejskiego. W zach. części, nad jez. kościół późnogotycki z poł. XVIw., trzynawowy, halowy z nie dokończoną wieżą po stronie pd. W fasadzie, wzmocnionej dwiema ośmiobocznymi basztami, profilowany portal ostrołukowy, szczyt ożywiony ostrołukowymi blendami, zwieńczony sterczynami. Sklepienia gwiaździste.<br>W głównym ołtarzu barokowym późnogotycka drewniana rzeźba Madonny z Dzieciątkiem. Nagrobek fundatora kościoła Nikodema Łekińskiego, kasztelana nakielskiego (zm. 1576