sądzili, wyrokowali i brali opłatę sądową "sami mieszkańcy okręgu" (ipsi pagenses), a ewentualna obecność królewskiego wysłannika dodawała tylko ich orzeczeniu powagi. Jeżeli ipsi pagenses nie rozstrzygnęli ostatecznie sprawy, to "w ojczyźnie" (in patria) nikt już nie mógł tego zrobić. Pozostawał jedynie sąd w pałacu króla Franków, przed obliczem władcy. Dla jurysdykcji komesowskiej ani tu, ani tam nie widać miejsca. Nie wspomniano też o jakichkolwiek dochodach czerpanych przez komesa z sądownictwa. Na miejscu, in patria, opłatę za sąd i wyrok pobierali w całości ipsi pagenses. Jeżeli przybył do nich królewski wysłannik, należała mu się za fatygę dodatkowa opłata. Missus regis brał ją