postawa "do" otoczenia. Żeby żyć, trzeba życie kochać. Związki człowieka ze środowiskiem są tak skomplikowane, że nieraz dochodzi do zerwania więzi emocjonalnych z otoczeniem; zamiast przyciągać, odpycha ono człowieka od siebie. Wówczas silniej zaczyna działać mechanizm samokontrolujący. Autoportret wysuwa się na plan pierwszy i przesłania świat otaczający. Na autoportrecie też koncentrują się uczucia człowieka. Sytuacja wymaga bowiem wówczas niejednokrotnie zmiany postaw uczuciowych, metod postępowania, stworzenia nowych form interakcji z otoczeniem, a to wymaga skoncentrowania się na własnej osobie.<br>Różnego rodzaju sytuacje mogą doprowadzić do skupienia się na sobie. Przejściowo taki stan jest nieraz konieczny, gdyż człowiek wciąż wymaga korekcji i samokontroli