małoletniego dziecka. Rzeczywistość odmalowywaną w literaturze musimy tedy wyselekcjonować odpowiednio do infantylnego poziomu odbiorców.<br> W tę retrospektywną pedagogikę wkracza oto pisarz ze swoją "całą prawdą" o świcie, nie na miarę maluczkich. Rezultatem jest "zgorszenie", któremu próbowano przeciwdziałać za pomocą Indeksu ksiąg zakazanych. Tę szczególnego typu "socjotechnikę" ludzie Kościoła dzielili z konserwatystami zaniepokojonymi dążeniem do powszechnego prawa wyborczego i powszechnej oświaty, co oddawało w ręce nieprzygotowanych mas wpływ na losy kraju. Ale jeszcze inne czynniki przyczyniły się do obniżenia prestiżu Kościoła w środowiskach literackich chętnie odwołujących się do oświeceniowego uniwersalizmu i haseł Rewolucji Francuskiej. A mianowicie związki z powstającymi pod koniec XIX