ojczyźnie mówić, lecz milczeć "o dziejach serca". Ale to wszystko przyjdzie później, gdy znana już będzie jako autorka Meira Ezofowicza, Marty, Chama, nadniemeńskiej epopei o Bohatyrowiczach.<br><br>Wróćmy więc do tej wcześniejszej sytuacji, gdy skazaniec Orzeszko jedzie na zesłanie, a Orzeszkowa zostaje sama, przenosząc się do Milkowszczyzny, jako że Ludwinów, obciążony kontrybucją, "kupił" jakiś sowietnik. Jest młoda. Nie ma nawet dwudziestu pięciu lat, gdy zamieszka znów w rodzinnym dworze i zacznie - na razie - żyć jak kameduł, w towarzystwie panny służącej jedynie. Z początku czuje się prawie szczęśliwa, w każdym razie szczęśliwsza niż dawniej. Przez lata jej nieobecności czas nadwerężył ściany dworu, porozpadały