już nie zmieni... Skażenie, niedojrzałość nosi w sobie, zniewala go własne wnętrze, inaczej mówiąc, podświadomość? Całkiem by chyba Gombrowicz nie zaprzeczył. Mówił, że czuje się &lt;q&gt;"podwójnie przyłapany i ograniczony - raz własną przeszłością dziecinną (...) drugi raz dzieciństwem wyobrażeń ludzkich o mnie"&lt;/&gt; (F 13).<br>Napisał także Pamiętnik z okresu dojrzewania, opowiadania, które łatwo zrozumieć jako swoiste psychoanalityczne fantazje. Ale w Ferdydurke trudniej już dokopać się do podświadomości, co dobrze zauważył Malić:<br>&lt;q&gt;"w nierzeczywistej atmosferze Pamiętnika bohater Gombrowicza (...) spojrzenie skierowuje w siebie. W Ferdydurke postacie wychodzą spod klosza"&lt;/&gt;. Określają się też bardziej przez swe wzajemne stosunki niż przez nacisk libido. Byłoby jednak naiwnością sądzić