Konflikt odmiennej pamięci toczy się dziś nie tylko między Polakami i Niemcami, ale i między Niemcami wschodnimi oraz Niemcami zachodnimi. Prof. Wolff-Powęska przypomniała słowa Tomasza Manna, który żałował, że Niemcy nie wyzwolili się własnymi siłami. Wyzwolenie przyszło z zewnątrz - mówił - ale ten 45. rok jest wielką godziną dla całej ludzkości. Profesor Arnulf Baring nawiązał do dyskusji "klęska czy wyzwolenie". "Zajęcie nas przez zachodnich aliantów było jedynym sposobem, byśmy się od siebie wyzwolili. Dlatego nie należy przeciwstawiać obu tych kategorii. Po roku 1945 w zachodnich strefach okupacyjnych Niemcy zostali siłą odwróceni twarzą na zachód. Fakt, że Armia Czerwona zajęła Europę Wschodnią