w pewnych okresach nader aktywny.<br>Bieg z nagrodami Andrzej Frycz Modrzewski porównywał postęp cywilizacyjny narodów do udziału w biegu z nagrodami. Nie ma żadnego powodu, pisał autor rozważań O poprawie Rzeczypospolitej, aby Polacy, którzy nie są przecież chromi czy mało zdolni, mieli pozostawać "w tyle za całą kolumną biegnących". Te mądre słowa nie weszły jednak do świadomości społecznej. W odczuciu wielu współczesnych nam Polaków ich przodkowie przez całe wieki biegli właśnie daleko w tyle. Jest to zresztą po części reakcja na twierdzenia różnego rodzaju oszołomów, których zdaniem stale podążaliśmy w czołówce narodów, niosąc pochodnię prawdziwej wiary i pełnej wolności czy pełniąc