niedostatkowi znacznej części społeczeństwa i bogactwu nielicznej elity, przeciw nędzy rzucającej się w oczy w miastach i przeciw ciemnocie wsi. Przeciw rzeczywistości złej i narzuconej wbrew woli narodu. Wszystkie motywy protestu - często bardzo różne i nawet sprzeczne ze sobą, wszystkie szczegółowe przyczyny zespalały się tu w jedno wielkie, przekraczające racjonalną motywację poczucie totalnej niezgody na to, co się dzieje. Ta totalna niezgoda na sytuację nie była wyłączną własnością inteligenta. On ją może odczuwał najostrzej, a może tylko w sposób najbardziej uświadomiony, może najlepiej umiał ją wyrazić. Ale to samo poczucie mniej lub bardziej zdecydowanego i różnie określanego potępienia tego, co jest