bardzo odmiennych i tradycyjnie współzawodniczących kultur Zachodu i Wschodu. Ale potem następuje słabnięcie papiestwa, które - ze swej natury - jest głównym zwornikiem jedności. Gdy słabnie papiestwo, słabną też owe pozytywne energie, jednoczące kultury i narody. Przychodzi "ciemne stulecie", w którym papieże i pretendenci do papieskiego tronu więżą się i mordują nawzajem, mszcząc się nawet na zwłokach swoich poprzedników. Wszystko to sprawia, że bardzo osłabły więzy jednoczące Kościół powszechny. W efekcie różnice cywilizacyjne i kulturowe wzięły górę nad jednością. Nastąpiło tąpnięcie i w XI wieku dwie wielkie cywilizacje Wschodu i Zachodu - jak dziś wiemy - pod nader błahymi pretekstami, w atmosferze narastającej wrogości, jęły